دیسک بین مهره ای

دیسک بین مهره ای

یک دیسک بین مهره‌ای (به انگلیسی: Intervertebral disc) به صورت بالشتک یا صفحه‌ای بین دو جسم مهره در ستون فقرات قرار می‌گیرد و فشارهایی را که به ستون مهره‌ها وارد می‌شود، جذب می‌کند؛ بنابراین دیسک‌های بین مهره‌ای همانند یک کمک‌فنر، ضربات وارده به ستون فقرات را خنثی می‌کنند. 

 

به قسمت‌های استخوانی ستون فقرات، مهره گفته می‌شود. در بین هر دو مهره از ستون فقرات دیسک‌ها قرار دارند. رباط‌های ستون فقرات نیز به دور مهره‌ها و دیسک‌ها پیچیده‌اند و از آن‌ها حفاظت می‌کنند. ستون فقرات (بیشتر بدانیم )دارای هفت مهره در قسمت گردنی، 12 مهره در قسمت میانی( ستون فقرات سینه‌ای) و 5 مهره در قسمت کمری است و همچنین بعد از مهره‌های کمری 5 مهره‌ی خاجی قرار دارد که این مهره‌ها به هم چسبیده‌اند و در نهایت به استخوان دنبالچه وصل شده‌اند.

 

دیسک بین مهره ای ازچه قسمت هایی تشکیل شده است؟

هر یک از دیسک‌های بین مهره ای از دو قسمت مرکزی و خارجی تشکیل شده‌اند. قسمت مرکزی دیسک از ماده‌ی ژله‌ای و نرمی‌ تشکیل شده که نوکلئوس پولپوس نام دارد و قسمت بیرونی که به دور مرکز دیسک قرار دارد، بافت محکم‌تری است که آنولوس فیبروس نام دارد.

 

گاهی بر اثر آسیب و فشار به کمر یا بر اثر روند طبیعی تحلیل رفتن بدن، قسمت نرم داخلی دیسک دیواره‌ی اطراف خود را می‌شکافد و بیرون می‌زند. این بیرون‌زدگی به عصب‌هایی که در اطراف دیسک قرار دارد فشار می‌آورد و آن‌ها را تحریک می‌کند. همچنین بیرون زدگی دیسک کمر به لیگامنت‌هایی که مهره‌ها و دیسک‌ها را در برگرفته‌اند فشار وارد می‌کند که باعث احساس درد در ناحیه مورد نظر می‌شود. در برخی موارد هم پاره شدن دیسک بین مهره ای منجر به بیماری سیاتیک می گردد.

با وجودی که مهره‌ها و دیسک‌های بین مهره‌ای L4 و L5 انعطاف پذیری و قابلیت تحمل فشار بالایی را دارند، با این حال بسیار مستعد آسیب و مشکلات ناشی از تحلیل رفتن هستند.

صدماتی که ممکن است به این ناحیه وارد شود، عبارتند از:

1-مهره‌ی L4 روی مهره‌ی L5 سر می‌خورد و به سمت جلو می‌رود و ریشه‌های عصبی را تحت فشار قرار می‌دهد و موجب درد در ناحیه کمر و پاها (سیاتیک) می‌شود.

2-دیسک L4-L5 که بین مهره‌های L4 و L5 قرار دارد دچار بیرون زدگی می‌شود و باعث فشار به ریشه‌های عصبی و درد کمر و پاها (سیاتیک) می‌شود.

3-در قسمتی پشتی مهره‌های ستون فقرات دو مفصل به نام مفاصل فاست وجود دارند که این مفاصل مهره‌های ستون فقرات را به هم متصل می‌کنند. این مفاصل ممکن است دچار ساییدگی و آرتروز(بیشتربدانیم )شوند.

4-از قسمت پشتی مهره‌های L4 و L5 یک شاخه‌ی عصبی عبور می‌کند که پس از عبور از پشت مهره‌ها دو شاخه می‌شود هر شاخه به‌یکی از پاها می‌رود ( قسمتی از عصب سیاتیک). این عصب ممکن است بر اثر هر عاملی مانند آزاد سازی پروتئین‌های ایجاد کننده التهاب توسط دیسک، بیرون زدگی دیسک، زائده استخوانی یا هر عامل دیگر، تحت فشار قرار بگیرد. در این صورت علاوه بر کمر درد در پاها نیز انتشار می‌یابد که به آن سیاتیک گفته می‌شود.

 

فتق دیسک بین مهره ای چیست؟

آسیب دیسک بین مهره‌ای به علت ضربات یا تغییرات تدریجی ناشی از افزایش سن (فرایند پیری) اتفاق می‌افتد. ضربه‌های وارده به ستون فقرات ممکن است منجربه پارگی فیبرهای بخش محیطی گردد که نتیجه آن بیرون زدگی قسمتی از هسته دیسک است. به بیرون زدگی هسته دیسک و آزاد شدن آن از بخش محیطی (آنولوس فیبروزوس)، فتق دیسک بین مهره‌ای(بیشتربدانیم )می‌گویند.

 

به دلیل تحرک زیاد در ناحیه کمری، دیسک‌های این قسمت از ستون مهره‌ها بسیار آسیب‌پذیر هستند. بیشترین موارد فتق دیسک بین مهره‌ای ناحیه کمری، در دیسک‌های L4-L5 و L5-S1 اتفاق می‌افتد که با فشار بر روی ریشه‌های عصبی L5 و S1 همراه می‌گردد.

افزایش سن چه تاثیری برروی دیسک های بین مهره ای دارد؟

ضایعه دیسک بین مهره‌ای با افزایش سن بیشتر می‌شود. فرایند پیری ازطریق کاهش مقدار آب موجود در قسمت هسته دیسک، از خاصیت ارتجاعی آن می‌کاهد. همچنین خاصیت ارتجاعی بخش محیطی دیسک بین مهره‌ای که از حلقه فیبری غضروفی تشکیل شده‌است، با افزایش سن کاهش می‌یابد که در برخی از افراد ممکن است سریعتر از زمان مورد انتظار رخ دهد. کاهش خاصیت ارتجاعی بخش محیطی و مرکزی دیسک بین مهره‌ای، یک عامل مهم آسیب آن محسوب می‌گردد.