ستون فقرات

آناتومی ستون فقرات

ستون فقرات(به انگلیسی: Spine) یا ستون مُهره‌ها بخش اصلی استخوان‌بندی انسان در نیم‌تنه بالایی است. ستون مهره ساختمانی است که از سر تا لگن امتداد دارد و تنه در اطراف آن شکل گرفته است.  ستون فقرات یا ستون مهره یا اسپاین (Spine) از بیش از سی استخوان کوچک تر به نام مهره( Vertebrae )تشکیل شده است که روی یکدیگر قرار گرفته اند. در اطراف مهره ها عضلات، لیگامان ها، اعصاب و دیسک بین مهره ای(بیشتر بدانیم) قرار گرفته اند

نقش ستون فقرات چیست؟

نقش ستون مهره‌ها، حمایت از کل بدن، توانایی در خم شدن و چرخیدن در تمام مسیرها، و نیز حمایت از ساختمان‌های حیاتی بدن مثل اعصاب و نخاع است که در داخل آن قرار دارند.

طناب نخاعی از درون استخوان های ستون فقرات عبور می کند و از طریق آن تمامی عصب های بدن به مغز متصل می شوند و مغز حرکت دست و پاها را کنترل می کند.

مهره ازچه قسمت هایی تشکیل شده است؟

 

هر مهره از یک بخش قدامی (تنه) و یک بخش خلفی (قوس مهره‌ای) ساخته شده و سوراخ مهره‌ای در بین این دو بخش قرار دارد.

در مجموع هر مهره از قسمت های زیر تشکیل شده‌است:

• تنه مهره: دارای پنج سطح فوقانی، تحتانی، خلفی و طرفی است. سطح خلفی، حد قدامی کانال نخاعی را می‌سازد و سطح فوقانی و تحتانی محل قرارگیری دیسک بین مهره‌هاست. تنه مهره در تحمل وزن بدن شرکت می‌نماید.

• قوس مهره‌ای که از نخاع محافظت می‌کند و از قسمتهای زیر تشکیل شده‌است.

۱. یک جفت پایه که قسمت های قدامی طرفی قوس مهره‌ای را تشکیل می‌دهد.

۲. یک جفت تیغه که قسمت های خلفی قوس مهره‌ای را بوجود می‌آورند.

۳. هفت زایده که شامل ۴ زایده مفصلی (۲ تا فوقانی و ۲ تا تحتانی)، دو زایده عرضی و یک زایده شوکی می‌باشد.

طول ستون مهره‌ها در مردان 70 سانتیمتر و در زنان 60 سانتیمتر است و 4/1 طول یک ستون مهره‌ای رادیسک های بین مهره‌ای تشکیل می‌دهند.

ستون فقرات افراد بالغ از ۲۶ مهره تشکیل شده که به قسمتهای زیر تقسیم می شود:

 

– ۷ عدد مهره گردنی در ناحیه گردن.

– ۱۲ عدد مهره سینه ای که در قسمت پشت حفره قفسه سینه قرار دارد.

– ۵ عدد مهره کمری که در ناحیه کمر است.

– ۵ عدد مهره خاجی که با یکدیگر جوش خورده و استخوان خاجی نامیده می شود.

– مهره های دنبالچه ای که به یکدیگر جوش خورده و یک یا دو استخوان دنبالچه را به وجود می آورند. پیش از جوش خوردن مهره های خاجی و دنبالجه تعداد کل مهره های ستون مهره ای ۳۳ عدد بوده است.

-بین هر مهره صفحه هایی از جنس غضروفی – رشته ای به نام دیسک قرار دارد که مفاصلی پر قدرت را به وجود می آورند و امکان حرکتهای مختلف ستون مهره ای را فراهم می سازند. در اثر شرایطی مانند آسیب دیدگی، بیماری و افزایش سن ممکن است دیسک آسیب ببیند. این آسیب دیدگی درد به همراه دارد زیرا دیسک اعصابی را که سوراخ بین مهره ای عبور می کنند، تحریک می کند.

مهره های گردنی

 

مهره‌های گردنی(Cervical spine) :به مجموعه‌ای از مهره‌های گردن گفته می‌شود که بیرون از جمجمه قرار دارد.  این مهره ها را از بالا به پایین و از یک تا هفت بصورت C1-C7 نامگذاری میکنند.

غیر از پستانداران مهرهای گردنی، همانند مهره‌های سینه‌ای دارای دنده می‌باشند. اندازهٔ این مهره‌ها معمولاً از دیگر مهره‌ها کوچکتر است و دارای سوراخ در زوائد عرضی خود می‌باشند. در مهره‌های دیگر این سوراخ‌ها در زوائد عرضی موجود نمی‌باشد و این امر این مهره‌ها را از سایر مهره‌ها متمایز می‌سازد.

یکی از انعطاف‌پذیرترین نواحی در ستون فقرات، ناحیه گردنی (سرویکال) است.  این مهره‌ها با تحمل وزن سر، عامل حرکات متنوع آن نیز هستند. ریشه‌های عصبی مربوط به اندام‌های فوقانی از میان مهره‌های گردن عبور کرده و سپس به نواحی بازو، ساعد و انگشتان دست امتداد می‌یابند.

عضلات بسیاری در ناحیه گردن وجود دارند. بعضی از آنها از ناحیه پس سری تا مهره‌های سینه‌ای کشیده شده‌اند. این ساختمان‌ها در فضای فشرده محدودی قرار گرفته‌اند. بنابراین اگر یک منطقه آسیب ببیند، احتمالا ساختمان‌های دیگری نیز از این آسیب متأثر می‌شوند. در نتیجه زمانی که با درد ناحیه گردن مواجه می‌شوید، این احتمال وجود دارد که علت این درد به منابع دیگری مربوط شود که از جمله آنها می‌توان به تورم گره‌های لنفاوی، برجستگی دیسک بین مهره‌ای (زمانی که دیسک گردن جابجا شود)، پیچ خوردگی رباط و کشیدگی عضله اشاره کرد.

 

مهره های سینه ای

 

قوس وسطی را قسمت سینه ای یا توراسیک( Thoracic )میگویند که تحدب به سمت عقب دارد و از 12 مهره تشکیل شده است. قفسه سینه یا قفسه صدری در اطراف این 12 مهره تشکیل شده است. مهره های سینه ای را از بالا به پایین و از یک تا دوازده بصورت T1-T12 نامگذاری میکنند. 

مهره های کمری

قوس پایینی همان قسمت کمری یا لومبار( Lumbar )است که به سمت جلو تحدب دارد و از 5 مهره تشکیل شده است.  مهره های کمری را از بالا به پایین و از یک تا پنج بصورت L1-L5 نامگذاری میکنند.

ستون فقرات کمری دارای مشخصه‌های اختصاصی زیر می‌باشد:

در ستون فقرات بیشترین وزن را مهره‌های ستون فقرات کمری تحمل می‌نمایند که بزرگترین مهره‌ها در ستون فقرات می‌باشند بطوری که مهره‌ها در این قسمت قادر به تحمل کل جثه می‌شوند. دو بخش انتهایی لامبار به نام L4-L5 و L5-S1، شامل مهره‌ها و دیسک‌ها، بیش تر وزن را تحمل می‌نمایند و بنابراین بیشترین احتمال آسیب در این قسمت رخ می‌دهد.

ستون فقرات کمری در مفصل کمری‌خاجی (L5-S1 )به استخوان خاجی متصل می‌شود. این اتصال امکان چرخش را فراهم می‌سازد بنابراین لگن و ران‌ها هنگام راه رفتن و دویدن آویخته هستند و امکان حرکت ایجاد می‌شود.

طناب نخاعی از انتهای جمجمه در میان ستون فقرات گسترش می‌یابد و تا T12-L1 جایی که ستون فقرات توراسیک (سینه‌ای) به ستون فقرات کمری می‌رسد ادامه پیدا می‌کند. در این نقطه رشته‌های عصبی بیشماری از طناب نخاعی مشتق شده و تا پایین‌ترین اندام‌های تحتانی همچون باسن و پاها گسترش می‌یابند. از آن جهت که طناب نخاعی در میان ستون فقرات کمری ادامه پیدا نمی‌کند آسیب به این نقطه به ندرت سبب ایجاد مشکل در سیستم عصبی یا فلج می‌گردد.

طناب نخاعی در مهره‌های L1 – L2 به پایان می‌رسد. بافت عصبی که در زیر این بخش گسترش می‌یابد رشته‌های مجزای عصبی هستند که مجموعاً نخاع دم‌اسبی (cauda equine) را شکل می‌دهند.

 

در بین هر مهره لامبار یک ریشهٔ عصبی وجود دارد و این ریشه‌های عصبی دوباره برای تشکیل بزرگترین عصب منفرد در بدن انسان به نام عصب سیاتیک با یکدیگر جمع می‌شوند. عصب سیاتیک به پا منتقل می‌گردد به همین دلیل یک ناهنجاری مثل فتق دیسک در ستون قفرات کمری با تأثیر گذاشتن بر ریشه‌های عصب می‌تواند سبب ایجاد دردی گردد که در امتداد با عصب سیاتیک تا پایین پا کشیده شود.

چندین ماهیچه در کمر وجود دارد که به چرخش، انعطاف‌پذیری و قدرت ستون فقرات کمک می‌کنند. احتمال صدمه دیدن این ماهیچه‌ها به ویژه در هنگام بلند کردن یک جسم سنگین یا بلند کردن در حال چرخش وجود دارد. کشیدگی ماهیچه در کمر می‌تواند بی‌نهایت دردناک باشد اما معمولاً ظرف چند روز یا هفته بهبود پیدا خواهد کرد.

ستون فقرات کمری بیشتر وزن بدن را تحمل می‌کند و بیشترین انعطاف‌پذیری را ایجاد می‌نماید، ترکیبی از قدرت و ظرافت که آنرا مستعد آسیب دیدن می‌کند به همین جهت شکایت از کمر درد بسیار شایع است.

علل ایجادکمردرد

کمردرد یکی از شایع‌ترین مسائلی است که هر فرد در طول عمر خود به ان مبتلا می‌شود. درد کمر به علل مختلفی می‌تواند بروز کند از جمله: بیرون زدگی دیسک، فیبروزیت، آرتریت پشتی، رماتیسم، سیاتیک و. . . بسیاری از کمر دردها به دلیل نتایج وضعیتهای آناتومیکی نادرست است، که می‌توان به نشستن‌های نادرست اشاره کرد.

روش های درمان کمردرد

مبتلایان به کمردرد می توانند با مراجعه به پزشک متخصص، بدست آوردن اطلاعات کافی از آناتومی ستون فقرات و انجام کلیه روش های تشخیصی که پزشک برای تعیین علت کمر درد از آن ها استفاده میکند از بهترین راه ها و روش های درمان کمر درد مانند تزریق، داروی کمر درد، فیزیوتراپی و ورزش برای کمر درد، کشش ستون فقرات، بریس و ارتز، کمربند طبی، ورزش کمر و ماساژ که پزشک برای آنان در نظر می گیرد کمر درد شان را درمان کنند.

 

استخوان خاجی

 

قسمت خاجی یا ساکروم( Sacrum )که از به هم چسبیدن چند مهره کوچک درست شده است. استخوان خاجی یا ساکروم 5 مهره به هم چسبیده است. این استخوان جزیی از حلقه لگن است پس ستون مهره از طریق مهره های خاجی یا ساکروم به لگن متصل میشود. مهره های ستون فقرات نسبت به هم حرکت میکنند و این حرکت در محل دیسک بین مهره ای و مفاصل بین زوائد مهره ای ایجاد میشود. بدین ترتیب ستون مهره ای میتواند به سمت جلو و عقب و طرفین انحنا پیدا کند. 

دنبالچه

 

دُنبالچه (به انگلیسی: coccyx) استخوانی مثلثی‌شکل است که در انتهایی‌ترین بخش ستون مهره‌های انسان در زیر استخوان خاجی (ساکروم) قرار دارد و شامل ۳–۴ مهره به هم جوش‌خورده می‌باشد. این استخوان جزئی از لگن خاصره است که در پایین‌ترین قسمت ستون فقرات، در شکاف میان‌سرینی قابل لمس می‌باشد. دنبالچه با اندازه کوچک‌اش و نیز نداشتن قوس‌های مهره‌ای و مجرای نخاعی مشخص می‌گردد.

کلینیک توانبخشی دکتر نظری با در اختیار داشتن تیم تخصصی مجرب و به روزترین ابزارها در خدمت بیماران عزیز می باشد.

برای دریافت وقت مشاوره و ویزیت از طریق نوبت دهی سایت اقدام کنید و یا با شماره تی کلینیک در تماس باشید یا از امکان ویزیت آنلاین سایت استفاده نمایید